“STEK is veel meer dan een dak boven je hoofd”

Barli en LA Architecten Ingenieurs over een bijzonder woonerf in Rosmalen 

STEK omvat twaalf woonerven aan de noordoostkant van De Groote Wielen. De tachtig woningen op de vier erven aan de noordzijde van het plan zijn permanent. De overige woningen krijgen na minimaal vijftien en maximaal dertig jaar een ander plekje in De Groote Wielen. Op de plekken die vrijkomen, worden permanente woningen gebouwd. Daar is rekening mee gehouden bij de aanleg van de infrastructuur én de aanplant van bomen.

Jurgen Arts (Zayaz), Hans van den Tillaart (LA | Architecten en Ingenieurs) en Robert van der Doelen (Barli) vertelden tijdens de bijeenkomst van Platform Modulair Bouwen over het ontwerpproces voor STEK.

Geen baggerkwaliteit en uitschot
De opdrachtgevers (woningcorporaties Zayaz en JOOST) betrokken in een vroeg stadium de omwonenden van STEK. “Die participatie was ons vertrekpunt”, vertelt Jurgen Arts, projectleider van Zayaz. “Het is sociale huur en daar hebben mensen over het algemeen een bepaald beeld bij. Ze staan meestal niet te juichen als ze horen dat er sociale huurwoningen naast hun deur komen.”

Dat bleek wel toen de eerste plannen gepresenteerd werden. Arts: “Bewoners van De Groote Wielen verzamelden handtekeningen om de bouw tegen te houden. We hebben toen, middenin de corona-lockdown, direct Teams-gesprekken met omwonenden georganiseerd om hun zorgen in kaart te brengen.”

“STEK is een fijne wijk waar sociale interactie en leefbaarheid de boventoon voeren”

Die zorgen (blokkendozen en asociale buren), konden Arts en co meteen wegnemen. “STEK is een totaal ander concept: een fijne wijk waar sociale interactie, duurzaamheid en leefbaarheid de boventoon voeren. Dat hebben we ook goed uitgelegd aan de toekomstige buren van STEK. Daarna waren ze stuk voor stuk enthousiast over het plan.”

Geen dak, maar een thuis
Bovendien past STEK in de filosofie en strategie van de gemeente ’s-Hertogenbosch, weet Arts. “Het politieke spoor van flexwoningen bestaat uit drie fases; van snel een dak boven je hoofd, naar meer doelgroepen en het loslaten van tijdelijke huurcontracten, tot permanent én verplaatsbaar bouwen. STEK behoort tot de derde categorie. Het gaat over het hebben van een thuis, niet alleen een dak boven je hoofd. Dat vraagt om onderscheidende bouw. Dat realiseren we via woonerven voor verschillende doelgroepen. Het zijn allemaal sociale huurwoningen, maar toch hebben we gecheckt of de identiteit ervan past bij de bewoners. STEK is vindingrijk, circulair en gaat om de beste buur. Daar moet je wel open voor staan als je hier komt wonen.”

Het gemeenschappelijke erf stimuleert de interactie tussen bewoners. Arts: “Daar ontmoeten mensen elkaar. We hebben heel bewust stukken grond binnen de woonerven geen functie gegeven. Bewoners kunnen daar samen invulling aan geven. En er is een centrale parkeerplaats. Het effect: mensen ontmoeten elkaar vanzelf, wat het gemeenschapsgevoel versterkt.”

Open hoeken
Al die elementen vormden de opdracht waarmee Zayaz Barli aan het werk zette. En Barli betrok direct LA Architecten bij het ontwerpproces. “We kennen Barli al heel lang”, vertelt Hans van den Tillaart van LA Architecten Ingenieurs. “Daar werken ondernemende mensen die open staan voor nieuwe concepten; belangrijk voor het innovatieproces. Daarbij gaat het niet alleen om de woning, ook om de omgeving en de leefbaarheid. We hebben bijvoorbeeld goed gekeken naar het beeldkwaliteitsplan. Of neem de hoeken van de woonerven: open hoeken maken een woonwijk mooi. Gelukkig kregen we de vrijheid om zulke elementen te verwerken.”

Voor STEK ontwierpen LA en Barli verschillende woningtypes. Van den Tillaart: “Ze zijn stuk voor stuk kneedbaar. Het hoofdgebouw van het erf krijgt altijd een zadeldak, voor de boerderij-uitstraling. Dat dak is demontabel, zodat de module verplaatsbaar blijft. De rest van de woningen zijn schuurtypes en hebben een flauwe kap. We hebben veel variaties in kleur en soort bekleding in de gevelvlakken aangebracht om het geheel een gevarieerd en levendig karakter te geven.”

Het moet te maken zijn
Hoogwaardig modulair bouwen vraagt volgens Barli-directeur Robert van der Doelen om differentiatie. “De kracht van ons Barli Base-woningconcept is de kneedbaarheid”, vertelt Van der Doelen. “Het ontwerp van LA was mooi, maar het moet ook te maken zijn. Vanuit een vaste basis moet je een ontwerp kneden dat voldoet aan de wensen van de opdrachtgever. Daarvoor moet je uit je comfortzone durven stappen. We willen altijd een bijzonder blokje bouwen.”

“Continu bezig met betaalbaarheid, maakbaarheid en duurzaamheid”

Ook belangrijk in het realiseren van een woonconcept als STEK, volgens Van der Doelen: “Al voor het eerste ontwerp aan tafel zitten met de architect en opdrachtgever, en de identiteit van de wijk leidend maken. Maar altijd met de praktische maakbaarheid als kader. Als bouwer ben je continu bezig met betaalbaarheid, maakbaarheid en duurzaamheid. We zien dat die laatste factor steeds belangrijker wordt. En dat moet meetbaar zijn. Zo laveer je steeds tussen de vraag van de opdrachtgever en wat er gemaakt – en betaald – moet worden.”

Over de drempel
Aansluitend aan deze uiteenzetting konden de aanwezigen met eigen ogen zien hoe het ontwikkelproces uitpakt in de praktijk. Een dag voor de oplevering stapten ze als eerste over de drempel van de STEK-woningen. Na een uurtje voelen, zien en vragen, was het tijd voor de afsluitende borrel. Daar werd volop verder gediscussieerd over alle kansen en knelpunten van hoogwaardig modulair bouwen. Genoeg stof tot nadenken in ieder geval.

Lees ook het artikel ‘Architecten en bouwers in gesprek over hoogwaardig modulair bouwen’